Λευκωσία

Από Digital Cyprus
Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση
Λευκωσία
Nikosia.jpeg
Λευκωσία
Γεωγραφικά Στοιχεία
Συντεταγμένες 35°11'31.2"N 33°23'50.7"E
Τοπική αυτοδιοίκηση
Δήμαρχος Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης
Πληθυσμός 55.014 (Δήμος), 310,355 (Αστική περιοχή)
Ιστοσελίδα
Λευκωσία


Η Λευκωσία είναι η πρωτεύουσα της Κύπρου,χτισμένη πάνω στον Πεδιαίο ποταμό. Είναι η μόνη διχοτομημένη πρωτεύουσα στον κόσμο.

Γενικά

Η Λευκωσία (ή στα τουρκικά: Lefkoşa) είναι η μόνη διχοτομημένη πρωτεύουσα στον κόσμο. Χωρίζεται με μια "Πράσινη γραμμή" (Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός) για να διαχωρίσει τις κατεχόμενες και ελεύθερες περιοχές της Λευκωσίας. Το όνομά της το πήρε από την πράσινη γραμμή που σχεδιάστηκε στο χάρτη της Κύπρου το 1963 για να ξεχωρίσει ο ελληνικός από τον τούρκικο τομέα. Η γραμμή διασχίζει όλη την Κύπρο. Εφαπτόμενη στην πράσινη γραμμή είναι η νεκρή ζώνη, η οποία έχει παραχωρηθεί στα Ηνωμένα Έθνη, από την Κυπριακή Δημοκρατία, για τη διατήρηση του status quo το οποίο έχει προκύψει από την εισβολή της Τουρκίας το 1974.

Η πόλη έχει ψηλό βιοτικό επίπεδο, με πέντε πανεπιστήμια, μέσα σε αυτά το Πανεπιστήμιο Κύπρου που είναι μέσα στα χίλια καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο.

Στην πρωτεύουσα βρίσκεται το διοικητικό και εμπορικό κέντρο της Κύπρου. Η βιομηχανίες της πόλης παράγουν ρουχισμό, δερμάτινα, κεραμικά, πλαστικά προϊόντα κλπ. Η Λευκωσία έχει μετατραπεί σε κέντρο υπηρεσιών προσφέροντας χρηματοοικονομικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες.

Διοίκηση

Το Προεδρικό Μέγαρο Η Λευκωσία τόσο από γεωγραφικής πλευράς, όσο από συγκοινωνιακής και οικονομικής, ήταν πάντα το κέντρο της Κύπρου γι'αυτό και μετά έγινε η πρωτεύουσα της Κύπρου.

Πολιτική

Δήμος

Το Δημαρχείο είναι κτισμένο πάνω στον προμαχώνα Ντ'Αβίλα, δίπλα από την Πλατεία Ελευθερίας. Ο δήμαρχος τώρα είναι ο Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης. Προηγούμενοι δήμαρχοι υπήρξαν η Ελένη Μαύρου, ο Μιχαλάκης Ζαμπέλας, ενώ παλαιότερα υπήρξε ο Λέλλος Δημητριάδης.

Κυβέρνηση

Στη Λευκωσία βρίσκονται όλα τα υπουργεία, η Βουλή των Αντιπροσώπων αλλά και το Ανώτατο Δικαστήριο. Νότια της πρωτεύουσας βρίσκεται το Προεδρικό Μέγαρο όπου μένει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επί αποικιοκρατίας έμενε ο Άγγλος κυβερνήτης της Κύπρου.

Εκκλησιαστική

Το Μέγαρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου βρίσκεται εντός των Ενετικών Τειχών, . Η Λευκωσία, ανήκει εκκλησιαστικά στην περιφέρεια της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και σημερινός Αρχιεπίσκοπος Κύπρου είναι ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Β΄.

Ιστορία

Με το αρχαίο της όνομα, Λήδρα, η Λευκωσία ήταν ένα από τα αρχαία βασίλεια της Κύπρου όπου κυριεύτηκε στην πορεία από Φράγκους, Ενετούς, Οθωμανούς και Βρετανούς. To 1192 ήταν η έδρα των φράγκων βασιλέων της Κύπρου, μετά το 1489 πέρασε στους Ενετούς και μετά στους Τούρκους 1570. Το χαρακτηριστικότερο μέρος της Λευκωσίας είναι τα Ενετικά Τείχη με τους προμαχώνες και τις πύλες να αξιοποιούνται μέχρι και σήμερα. Από το 1963 και μετά, το βόρειο μέρος, όπου βρίσκεται η τουρκική συνοικία της πόλης, αποτέλεσε θύλακο διαμονής των Τουρκοκυπρίων. Οι Τούρκοι κρατάνε τη μισή έκταση της Κύπρου έτσι καθιστάται η διχοτομημένη πρωτεύουσα στον κόσμο.

Αρχαίοι χρόνοι

Η πόλη ήταν ένα από τα δώδεκα βασίλεια της αρχαίας Κύπρου που είχαν ιδρυθεί από τους Αχαιούς (αρχαίοι Λέδροι). Πηγές λένε ότι ο οικισμός των Λέδρων ήταν μικρός και άσημος με γεωργοκτηνοτροφικό χαρακτήρα. Ίχνη της αρχαίας πόλης βρέθηκαν στη συνοικία της Αγίας Παρασκευής. Το βασίλειο των αρχαίων Λεδρών διαλύθηκε νωρίς με μόνο γνωστό βασιλιά τον Ονασαγόρα.

Η πόλη, επειδή βρισκόταν στο εσωτερικό του νησιού και όχι στα παράλια, δε γνώρισε την αλματώδη ανάπτυξη και ακμή άλλων αρχαίων κυπριακών πόλεων που οφειλόταν κυρίως στο εμπόριο.

Ιστορικοί χρόνοι

Τον 4ο μ.Χ. αιώνα με όνομα Επισκοπή Λήδρας, ήταν επισκοπική έδρα με επίσκοπο τον Άγιο Τριφύλλιο. Σήμερα, η Επισκοπή Λήδρας δεν βρίσκεται στη Λευκωσία εφόσον δεν έχει επισκοπική περιφέρεια, και ο Επίσκοπος της είναι Τιτουλάριος.

Πρωτεύουσα έγινε τη βυζαντινή εποχή, όταν οι Άραβες το 647 κατέστρεψαν τη μέχρι τότε πρωτεύουσα του νησιού Σαλαμίνα.

Μέση ιστορία

Βυζαντινή Εποχή

Tα βυζαντινά χρόνια η πόλη αναφέρεται με 3 ονομασίες: ως Λευκουσία (ίσως από το Λευκή Περιουσία), ως Καλληνίκησις, και ως πόλη των Λευκών Θεών. Μετά την απαλλαγή της Κύπρου από τους άραβες και με την ένταξη της στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η Λευκωσία έγινε πρωτεύουσα της Κύπρου (965). Τότε οι Βυζαντινοί μετέφεραν την έδρα της διοίκησης στη Λευκωσία, στο κέντρο περίπου της Κύπρου, κυρίως για λόγους περισσότερης ασφάλειας από επιδρομές που συχνά έπλητταν τις παραλιακές περιοχές του νησιού. Έκτοτε, και ως σήμερα, παρέμεινε πρωτεύουσα της Κύπρου.

Η Κύπρος πέρασε στα χέρια πολλών κατακτητών. Το 1191, καταλήφθηκε από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο, όπου την πούλησε στους Ναΐτες ιππότες που εγκατέστησαν τη διοίκησή τους στη Λευκωσία. Το 1192 οι κάτοικοι της πόλης εξεγέρθηκαν κατά των Ναϊτών, αλλά κατεσφάγησαν. Η Κύπρος επέστρεψε πίσω στον Ριχάρδο, και την πούλησε στο Γάλλο ευγενή Γκι ντε Λουζινιάν.

Φραγκοκρατία, Ενετοκρατία

Η περίοδος της Φραγκοκρατίας ξεκίνησε το 1192 και διέρκησε μέχρι το 1489. Κατά το διάστημα αυτό, η Λευκωσία ήταν η πρωτεύουσα του μεσαιωνικού βασιλείου της Κύπρου, έδρα των Λουζινιάν βασιλέων του νησιού, της Λατινικής Εκκλησίας και της φράγκικης διοίκησης. Η πόλη άρχισε να αναπτύσεται με το κτίσιμο των τειχών της πόλης, πολλά οικοδομήματα, μέσα σε αυτά ο σωζόμενος μεγάλος γοτθικός καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας (Σελιμιγιέ τζαμί). Οι τάφοι των Λουζινιανών βασιλιάδων βρίσκονταν στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας, που τώρα είναι στην κατεχόμενη Λευκωσία.

Το 1374 η Λευκωσία καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Γενουάτες, ενώ το 1426 καταλήφθηκε και πολιορκήθηκε από τους Σαρακηνούς (Μαμελούκους της Αιγύπτου). Η Βενετία κατέκτησε την Κύπρο το 1489. Το 1567, οι Βενετοί έκτισαν νέες οχυρώσεις, αυτές που σώζονται ως σήμερα, αλλά γκρέμισαν πολλά σημαντικά οικοδομήματα, όπως το βασιλικό ανάκτορο, εκκλησίες και μοναστήρια, τόσο των Ορθοδόξων όσο και των Λατίνων.

Τουρκοκρατία

Οι Τούρκοι πολιόρκησαν την Λευκωσία το 1570. Η άμυνα των Βενετών ήταν προβληματική, αλλά η πόλη άντεξε μια σκληρή πολιορκία για 40 ημέρες, μέχρι την πτώση της στις 9 Σεπτεμβρίου 1570. Ο Σελήμ ο Β' καταλαμβάνοντας την πόλη, έσφαξε 20.000 κατοίκους. Το 1821, στην πλατεία, μπροστά στο σεράι του Τούρκου πασά, καρατομήθηκε ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός κι οι πρόκριτοι της πόλης.

H περίοδος μεταξύ του 1570 και του 1878 (Τουρκοκρατία), η Λευκωσία γνώρισε την παρακμή (όπως και ολόκληρη η Κύπρος).

Αγγλοκρατία

Το 1878, καταλήφθηκε από τους Άγγλους όπου ξεκίνησε να αναπτύσσεται και το 1905 αρχίζει να λειτουργεί ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος που ένωνε τη Λευκωσία με τη Μόρφου, με την Ευρύχου (στα δυτικά) και με την Αμμόχωστο (στα ανατολικά). Παρόλη την ακμή η πόλη παρέμεινε χωρισμένη στον ελληνικό και στον τουρκικό τομέα. Λόγω των διακοινοτικών ταραχών, που άρχισαν τα Χριστούγεννα του 1963, η πόλη μοιράστηκε σε ελληνικό και σε τουρκικό τμήμα. Η τουρκική εισβολή του 1974 έφερε τρομαχτικές καταστροφές στο νησί.

Σύγχρονη ιστορία

Πριν την τούρκικη εισβολή ο πληθυσμός της πόλης ξεπερνούσε τις 55.000 μαζί με τα προάστια, με τους Ελληνοκύπριους να ανέρχονται στο 80%.

Το νέο τμήμα της έχει άριστη ρυμοτομία και περιβάλλεται από τα ερείπια του βενετικού κάστρου, που στη θέση της τάφρου του υπάρχει ένα θαυμάσιο άλσος. Έντεκα είναι οι μεγάλες εκκλησίες που έχει η πόλη και τα τεμένη που υπάρχουν είναι μεσαιωνικές εκκλησίες που μετατράπηκαν από τους Τούρκους κατακτητές σε μωαμεθανικούς ναούς.

Είναι η έδρα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και διαθέτει το περίφημο Παγκύπριο Γυμνάσιο, που ιδρύθηκε το 1812 από τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό κι έβγαλε τόσους ήρωες μαθητές στα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Είναι επίσης έδρα της τράπεζας της Κύπρου κι έχει πολλά υποκαταστήματα ξένων κι ελληνικών τραπεζών. Κάποια από τα βασικά οικοδομήματα είναι το νέο Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο βυζαντινού ρυθμού, που δέχτηκε καταστροφή κατά τις τραγικές ημέρες του Ιουλίου του 1974, το μουσείο λαϊκής τέχνης, το αρχαιολογικό μουσείο της Κύπρου, τη Σεβέρειο βιβλιοθήκη, το κτίριο της Βουλής, το Προεδρικό Μέγαρο το οποίο ήταν το κυβερνείο του Άγγλου κυβερνήτη κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας, κι άλλα νεόδμητα κτίρια. Το αεροδρόμιο της Λευκωσίας ήταν κόμβος για τις αεροπορικές συγκοινωνίες της Μ. Ανατολής.

Η Λευκωσία είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, της μεγαλύτερης του νησιού που έχει πληθυσμό 338.000 κατ.

Τουρκική εισβολή

Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974 η Λευκωσία αντιστάθηκε κατά των Τούρκων εισβολέων, εμποδίζοντας τους να περάσουν στο νότιο τμήμα της πόλης. Ο πόλεμος έφερε πολλές θυσίες και καταστροφές. Στη Λευκωσία καταστράφηκαν πολλά κτίρια, νοσοκομεία, καθώς επίσης και το αεροδρόμιο από το συνεχή βομβαρδισμό των τουρκικών αεροπλάνων.

Σήμερα η Πράσινη Γραμμή αποτελεί το σύνορο μεταξύ της κατεχόμενης Κύπρου και της ελεύθερης.

Οικονομία

Η Λευκωσία έχει αναπτυγμένη οικονομία, με πολλά καταστήματα, τρία σύγχρονα εμπορικά κέντρα, εστιατόρια και κέντρα ψυχαγωγίας. Είναι ένα εμπορικό κέντρο και κατασκευάζει υφάσματα, δερμάτινα, κεραμικά, πλαστικά και άλλα προϊόντα. Φιλοξενεί τα κεντρικά γραφεία 5 κυπριακών τραπεζών και έχει πάνω από 15 ξενοδοχεία. Aποτελεί την έδρα του Πανεπιστημίου Κύπρου και τεσσάρων άλλων πανεπιστημίων και οι Κυπριακές Αερογραμμές έχουν τα κεντρικά γραφεία τους στη Λευκωσία.

Κατατάσσεται ως η δέκατη πλουσιότερη πόλη της Ανατολικής Μεσογείου, σύμφωνα με την αγοραστική δύναμη. Έχει την 185η θέση σαν το πιο ακριβό μέρος στον κόσμο από 300 άλλες διεθνείς τοποθεσίες.

Πολιτισμός

Το Κυπριακό Αρχαιολογικό Μουσείο στη Λευκωσία έχει την πλουσιότερη και μεγαλύτερη συλλογή κυπριακών αρχαιοτήτων στον κόσμο.Τα εκθέματα έχουν αποθηκευτεί έξω από τα τείχη της Λευκωσίας το 1882 κάτω από τη βρετανική διοίκηση, όταν κτίστηκε το μουσείο. Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Κύπρου ή αλλιώς Εθνογραφικό Μουσείο της Λευκωσίας φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή των εθνογραφικών αντικειμένων στη χώρα, η οποία περιλαμβάνει φορεσιές, κεραμικά, δαντέλες, μεταλλοτεχνίες, ξυλογλυπτική και ζωγραφική. Το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας συνεργάζεται με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που άνοιξε τον Ιανουάριο του 1994 και βρίσκεται στον παλαιό ηλεκρικό σταθμό.Τον παλαιό ηλεκτρικό σταθμό δώρισε απλόχερα στο Δήμο Λευκωσίας η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρος. Η πόλη φιλοξένησε το διαγωνισμό της Μις Υφήλιος 2000, στο Κλειστό Γυμναστήριο Ελευθερία.Σήμερα ιδρύθηκε η Λεβέντειος Πινακοθήκη που φιλοξενεί περισσότερα από 800 έργα από την ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης.

Αθλητισμός

Ποδόσφαιρο

Το Ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στην Κύπρο, και η Λευκωσία εδρεύει την ομάδα του ΑΠΟΕΛ, της Ομόνοιας και του Ολυμπιακού Λευκωσίας. Υπάρχουν επίσης πολλές άλλες ποδοσφαιρικές ομάδες της Λευκωσίας και των προαστίων της.

Τένις

Υπάρχουν πολλές ακαδημίες τένις με τη ζήτηση για γήπεδα να τένις αυξάνεται ραγδαία λόγω του πρόσφατων επιτυχιών του Κύπριου τενίστα Μάρκου Παγδατή.

Άλλα αθλήματα

Υπάρχουν πολλοί σύλλογοι Καλαθοσφαίρισης, Χειροσφαίρισης και σύλλογοι άλλων αθλημάτων.

Χώροι

Στην Λευκωσία υπάρχει το νέο Γ.Σ.Π., το μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό στάδιο της Κύπρου, με χωρητικότητα 23.400 και αποτελεί την έδρα της Εθνικής Κύπρου. Το άλλο γήπεδο ποδοσφαίρου είναι το Μακάριο Στάδιο με χωρητικότητα 16.000.

Το μεγαλύτερο γήπεδο καλαθοσφαίρισης στην Κύπρο είναι το Τάσσος Παπαδόπουλος, με χωρητικότητα 6.500 θέσεων και είναι η έδρα της εθνικής ομάδας μπάσκετ. Το κλειστό στάδιο Λευκόθεο είναι το γήπεδο βόλεϊ για τον ΑΠΟΕΛ και την Ομόνοια.

Διεθνείς και Ευρωπαϊκές εκδηλώσεις

Η Λευκωσία φιλοξένησε το 2000 το ISSF World Cup Final . Επίσης, η πόλη φιλοξένησε το Ευρωπαϊκό Κύπελλο Σαπόρτα το 1997 και το 2005 FIBA Ευρώπη Ολ Σταρ Γκέιμ στο κλειστό Γυμναστήριο Ελευθέρια. Μια άλλη εκδήλωση που φιλοξενήθηκε στη Λευκωσία ήταν οι Αγώνες Μικρών Κρατών Ευρώπης το 1989 και το 2009.

Μεταφορές

Μεταξύ του 1905 και 1951, η Λευκωσία φιλοξενούσε σιδηροδρομικά τρένα, κάποιες από τις σιδηροδρομικές γραμμές σώζονται μέχρι και σήμερα στο Καϊμακλί.

Οι αυτοκινητόδρομοι συνδέουν τη Λευκωσία με τις υπόλοιπες μεγάλες αστικές περιοχές της Κύπρου.

  • Α1(αυτοκινητόδρομος) Λευκωσία-Λεμεσός
  • A6 Λεμεσός-Πάφο
  • Α2 Λευκωσία-Λάρνακα
  • Α3 Λάρνακα-Αγία Νάπα
  • Α9 Λευκωσία-Τρόοδος.

Υπάρχουν πολλές εταιρείες ταξί στη Λευκωσία και οι δημόσιες συγκοινωνίες στην πόλη εξυπηρετούνται από ένα δίκτυο λεωφορείων. Τα λεωφορεία παρέχουν μεταφορές σε όλες τις πόλεις και σε αρκετά χωριά.

Σημαντικά μνημεία

- Ενετικά τείχη: Ο σχεδιαστής τους ήταν ο Τζούλιο Σαβορνιάνο και θεωρούνται πρότυπο αναγεννησιακής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. Έντεκα είναι οι προμαχώνες που σχηματίζουν μια καρδιά και έτσι ήταν εύκολος ο έλεγχος από τους υπερασπιστές της πόλης. Τα τείχη έχουν τρεις πύλες, την πύλη Πάφου, Κερύνειας και Αμμοχώστου.

-Πύλη Πάφου: Ο δρόμος που άρχιζε ακριβώς έξω από την πύλη οδηγούσε νοτιοδυτικά προς την Πάφο, απ’ όπου πήρε και το όνομα της. Η πύλη είναι ένα άνοιγμα στον τοίχο με θολωτή σκεπή.

-Πύλη Αμμοχώστου: Η πύλη Αμμοχώστου ήταν η πιο μεγάλη και ονομάστηκε 'Πύλη Τζουλιάνα' προς τιμήν του αρχιτέκτονα. 'Aνοιγε στο δρόμο που οδηγούσε στο πιο σημαντικό λιμάνι του νησιού, στην Αμμόχωστο, από όπου πήρε και το όνομα της. Η πύλη έχει μια εντυπωσιακή πρόσοψη και αποτελείται από ένα αψιδωτό πέρασμα με ένα δωμάτιο με θόλο, διαμέτρου 10,97 μέτρα, στο εσωτερικό. Στις δύο πλευρές του περάσματος υπάρχουν ορθογώνια δωμάτια για τους φρουρούς. Η Πύλη σήμερα είναι Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Λευκωσίας.

-Δημοτικό Μέγαρο Λευκωσίας: Το Δημοτικό Μέγαρο Λευκωσίας κτίστηκε το 1930 αλλά το 1944 μετατράπηκε στο δημαρχείο της Λευκωσίας που λειτουργεί μέχρι και σήμερα.

-Στάδιο ΓΣΠ: Γυμναστικός Σύλλογος Παγκύπρια. Η τοποθεσία του παλαιού Γ.Σ.Π. χρησιμοποιείται σαν χώρος στάθμευσης για το θέατρο του Θ.Ο.Κ..

-Θ.Ο.Κ.: Το καινούριο θέατρο του Θ.Ο.Κ. είναι μοντέρνο και μεγάλο. Περιλαμβάνει εκτός από δυο σύγχρονους θεατρικούς χώρους (550 και 150 θέσεων), γραφεία, εκθεσιακό χώρο, φουαγιέ, βιβλιοπωλείο, εστιατόριο και καφετερία.

-Αρχαιολογικό Μουσείο: Στεγάζει μερικά από τα σημαντικότερα στοιχεία της Κυπριακής ιστορίας.

-Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Κύπρου: Το κτίριο χρονολογείται από το 15ο αιώνα και είναι γοτθικού ρυθμού, με μεταγενέστερες προσθήκες. Αρχικά ήταν μοναστήρι και στη συνέχεια έγινε το αρχιεπισκοπικό μέγαρο της Κύπρου. Στις συλλογές του συναντούμε έργα υφαντικής, αγγειοπλαστικής, κεντητικής, μεταλλοτεχνίας, ξυλογλυπτικής, καλαθοπλεκτικής, δερματοτεχνίας, λαϊκής ζωγραφικής, φορεσιές, δαντέλες, γεωργικά εργαλεία, εργαλεία υφαντικής κ.ά. Αξιοπρόσεκτη είναι η τοιχογραφία του Ευαγγελισμού του 16ου αι., η θύρα του Αγίου Μάμαντος από το Δάλι η οποία συνέδεεται με τον Γιώργο Σεφέρη, τοιχογραφίες του Κουταλιανού και του Αθανάσιου Διάκου από το Γέρι, πίνακες του Κάσιαλου και του Κισσονέργη,το δωμάτιο του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού.

Πηγές

Ανακτήθηκε από «https://www.digitalcyprus.eu/w/index.php?title=Λευκωσία&oldid=13336»