Φυλακισμένα Μνήματα
| Φυλακισμένα Μνήματα | |
|---|---|
| |
| Λευκωσία, Κύπρος | |
| Ιστορία | |
| Αφιερωμένο | Ήρωες του απελευθερωτικου αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α |
| Ιστοσελίδα | |
| Φυλακισμένα Μνήματα στο Google maps | |
Τα Φυλακισμένα Μνήματα είναι η ονομασία ενός κοιμητηρίου το οποίο βρίσκεται στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας όπου οι Βρετανοί έθαβαν τους απαγχονιζόμενους και καθώς ηγετικές μορφές της Εθνικής Οργάνωσης Κύπριων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α) για να μην μετατρέπονται οι κηδείες τους σε μαζικά συλλαλητηρια και μαχητικές διαδηλώσεις κατά την διάρκεια του ενωτικού απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959 για την απελευθέρωση της Κύπρου από τους Άγγλους, και την Ένωση της με την κυρίως Ελλάδα.
Γενικά
Το κοιμητήριο κατασκευάστηκε από τους Βρετανούς επί κυβερνήτη Τζων Χάρντιγκ. Σχεδιάστηκε σαν ένας περιτοιχισμένος μικρός χώρος δίπλα από τα κελιά (φυλακές) των μελλοθανάτων και την αγχόνη. Γι΄ αυτό έμεινε στην ιστορία με την ονομασία "Φυλακισμένα Μνήματα".
Ιστορικά
Στο χώρο που βρίσκονται τα Φυλακισμένα Μνήματα είναι θαμμένοι δεκατρείς ηρωομάρτηρες, από τους οποίους οι εννιά απαγχονίστηκαν στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας, τρείς έπεσαν στο πεδίο της μάχης και ένας πέθανε σε στρατιωτικό νοσοκομείο μετά από σοβαρό τραυματισμό του σε μάχη. Οι κρατούμενοι στις φυλακές αυτές δέχονταν φρικτά απάνθρωπα σωματικά και ψυχικά μαρτύρια καθημερινά από την ώρα της σύλληψης μέχρι την ώρα της εκτέλεσης κανένας τους δεν λύγιζε και οι περισσότεροι πήγαιναν στην αγχόνη τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο ή τραγούδια και συνθήματα πατριωτικά Η κηδεία γινόταν αμέσως μετά τον απαγχονισμό με την παρουσία μόνο του ιερέα των φυλακών που έψαλλε την νεκρώσιμη ακολουθία έξω από την κλειστή είσοδο του κοιμητηρίου. Η διαδικασία ταφής γινόταν χωρίς την παρουσία τον γονιών ή άλλων συγγενών. Οι γονείς επισκέφτηκαν τους τάφους των παιδιών τους μετά τη λήξη του απελευθερωτικού αγώνα.
Ήρωες
Οι εννέα απαγχονισθέντες, όλοι τους νέοι ηλικίας 19-24 ετών, είναι με τη σειρά που εκτελέστηκαν:
- Απαγχονίστηκαν μαζί στις 10 Μαΐου 1956:
- Απαγχονίστηκαν μαζί στις 9 Αυγούστου 1956:
- Απαγχονίστηκαν μαζί στις 21 Σεπτεμβρίου 1956:
- Απαγχονίστηκε στις 14 Μαρτίου 1957:
Στα Φυλακισμένα Μνήματα αναπαύονται ακόμα τέσσερις αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι. Οι Άγγλοι αρνήθηκαν να δώσουν τις σορούς των ηρώων στις οικογένειές τους, φοβούμενοι τις λαϊκές εκδηλώσεις κατά την κηδεία τους. Τους έθαψαν στο κοιμητήριο των φυλακών, όπως τους απαγχονισθέντες. Οι τέσσερις αγωνιστές που όλοι έπεσαν στο πεδίο της μάχης είναι οι ακόλουθοι:
Οι Ήρωες και λίγα λόγια απο αυτούς
Μιχαλάκης Καραολής
Γεννήθηκε στο Παλαιχώρι της επαρχίας Λευκωσίας στις 13.2.1933.
Απαγχονίστηκε στις 10.5.1956.
«Εμένα δεν πρέπει να με λυπάστε..εφ’ όσον εγώ δεν βρίσκω λόγον για να κλαίω τον εαυτόν μου, ούτε και οι δικοί μου δεν πρέπει να με κλαιν».
Ανδρέας Δημητρίου
Γεννήθηκε στον Άγιο Μάμα της επαρχίας Λεμεσού στις 18.9.1934. Απαγχονίστηκε στις 10.5.1956.
«Λυπούμε που δεν θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη. Όμως δε με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μεσα στη σκλαβιά».
Ιάκωβος Πατάτσος
Γεννήθηκε στη Λευκωσία την 1.7.1934.
Απαγχονίστηκε στις 9.8.1956.
«Αγαπημένη μου μητέρα, χαιρε. Ευρίσκομαι μεταξύ των αγγέλων. Τώρα απολαμβάνω τους κόπους μου. Το πνεύμα μου φτερουγίζει μεταξύ των αγγέλων. Τώρα απολαμβάνω τους κόπους μου. Το πνεύμα μου φτερουγίζει γύρω από το θρόνο του Κυρίου. Θέλω να χαίρεις όπως κι εγώ».
Ανδρέας Ζάκος
Γεννήθηκε στη Λινού της επαρχίας Λευκωσίας στις 12.11.1931.
Απαγχονίστηκε στις 9.8.1956.
«Η ώρα του θανάτου πλησιάζει μα στη ψυχή μας φωλιάζει η ηρεμία. Αυτή τη στιγμή ακούμε την ηρωική Συμφωνία του Μπετόβεν».
Χαρίλαος Μιχαήλ
Γεννήθηκε στη Γαληνή της επαρχίας Λευκωσίας στις 9.2.1935.
Απαγχονίστηκε στις 9.8.1956.
«Επειδή γνωρίζω για ποιο σκοπό θα εκτελεστώ, αισθάνομαι τον εαυτό μου ισχυρό και γαλήνιο και είμαι έτοιμος να τα αντιμετωπίσω όλα με αφάνταστη ψυχραιμία».
Στέλιος Μαυρομμάτης
Γεννήθηκε στο Λάρνακα της Λαπήθου της επαρχίας Κερύνειας στις 15.11.1932. Απαγχονίστηκε στις 21.9.1956.
«Θέλω να ξέρετε πώς ὁ γιός και αδελφός σας πέθανε με το χαμόγελο στα χείλη, γιατί κράτησε μέχρι τέλους τον ιερό όρκο που έδωσε να θυσιαστεί χάριν της ελευθερίας της Κύπρου».
Μιχαὴλ Κουτσόφτας
Γεννήθηκε στο Παλαιομέτοχο της επαρχίας Λευκωσίας στις 12.11.1934. Απαγχονίστηκε στις 21.9.1956.
«Οι μόνες λέξεις ποὺ μπορούν να ακούσουν απ᾿ τα χείλη μάς οι δυνάστες είναι αυτές: Ελευθερία ή Θάνατος. Αυτές τις λέξεις τις μάθαν και αυτοί οι τοίχοι των φυλακών».
Ἀνδρέας Παναγίδης
Γεννήθηκε στο Παλαιομέτοχό της επαρχίας Λευκωσίας στις 14.11.1934. Απαγχονίστηκε στις 21.9.1956.
«Λατρευτά μου παιδιά, στα 22 μου χρόνια πεθαίνω για χάρη μιας μεγάλης ιδέας. Κάποτε ἡ μάνα σας και ὁ θείος σας θα σας αναπτύξουν γιατί εκτελέστηκα. Σας εύχομαι, αγαπητά μου παιδιά, να γίνετε καλοί χριστιανοί και καλοί Έλληνες Κύπριοι. Ακολουθήστε πάντα το δρόμο της αρετής».
Ευαγόρας Παλληκαρίδης
Γεννήθηκε στη Τσάδα της επαρχίας Πάφου στις 26.2.1938.
Απαγχονίστηκε στις 14.3.1957.
«Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια, που παν στη λευτεριά».
Μάρκος Δράκος
Γεννήθηκε στη Λευκωσία στὶς 24.9.1932. Έπεσε σε ενέδρα των Άγγλων στο Σινάορος κοντά στην Εὐρύχου στις 18.1.1957.
«Ὁ Θεός και ἡ Πατρίδα με καλούν, πατέρα. Ζητώ την ευχή σου».
Γρηγόρης Αὐξεντίου
Γεννήθηκε στη Λύση της επαρχίας Αμμοχώστου στις 22.2.1928.
Έγινε ολοκαύτωμα στο κρησφύγετό του, κοντά στη Μονή Μαχαιρά, μετά από πολύωρη μάχη με τους Άγγλους στις 3.3.1957.
«Στην εσχάτη ανάγκην θα αγωνιστώ και θα πεθάνω σαν Έλληνας, αλλά ζωντανό δεν θα με πιάσουν».
Στυλιανός Λένας
Γεννήθηκε στα Χανδριὰ της επαρχίας Λεμεσού το 1932.
Πέθανε στο στρατιωτικό νοσοκομείο Ακρωτηρίου στις 28.3.1957, μετά από τραυματισμό του σε μάχη ανάμεσα στο Πελέντρι και την Ποταμίτισσα στις 17.2.1957.
«Εγώ δε θα ζήσω. Θα σκοτωθώ για την ελευθερία της Κύπρου».
Κυριάκος Μάτσης
Γεννήθηκε στο Παλαιχώρι της επαρχίας Λευκωσίας στις 23.1.1926.
Έπεσε μαχόμενος στο κρησφύγετό του στο Δίκωμο στις 19.11.1958.
«Οὐ περὶ χρημάτων τὸν ἀγώνα ποιούμεθα, ἀλλὰ περὶ ἀρετῆς».
Το μνημείο μετά τον αγώνα
Τα Φυλακισμένα μνήματα μετά το τέλος του αγώνα έγιναν τόπος ιερού προσκυνήματος και ηρωισμού, αντίσασης κατά των δυνάμεων της βίας και την τρομοκρατίας, ιερός νάός της ελευθερίας θεμελιωμένος στα κόκκαλα των παλικαριών της ΕΟΚΑ. Την αθανασία τους δηλώνει η επιγραφή που βρίσκεται στο τοίχο του βάθους του κοιμητηρίου:
«Τ᾿ ἀντρειωμένου ὁ θάνατος, θάνατος δὲ λογιέται».